Homo Deus: Yarının Kısa Bir Tarihi, Sapiens’in ardından Yuval Noah Harari’nin insanlık tarihine dair üçlemenin ikinci ayağı olarak 2015’de yayımlandı. Kitap, geçmişi anlatan Sapiens’in tersine geleceğe bakıyor: 21. yüzyılın ikinci yarısında insan türünün nereye evrilmekte olduğunu, biyolojik ve teknolojik sınırların nasıl aşılacağını, ölümün, açlığın ve savaşın “proje” haline nasıl getirileceğini anlatıyor. Harari’ye göre modern insan, “Tanrı” olma yolunda ilerliyor: yapay zeka, biyomühendislik, CRISPR, sinir-algoritmaları ve veriizm (dataizm) sayesinde Homo sapiens, Homo deus’a dönüşecek. Kitap bu dönüşümün üç aşamasını sıralıyor: 1) Ölümsüzlük Projesi – insan ömrünü 150-200 yıla çıkarma, bedeni yazılım gibi güncelleme, nano-robotlarla kanser hücrelerini yok etme. 2) Mutluluk Mühendisliği – kimyasal, beyin-çip ve sanal gerçeklik yoluyla “subjektif well-being”in sabitlenmesi; Prozac, Ritalin, aşıklık ilaçları, nörostimülasyon. 3) Tanrısallaşma – insanın kendi evrimini tasarlamaya başlaması; laboratuvar ortamında sentetik yaşam formları, cyborglar, sinir-ağ arayüzleri, bilincin yüklenebildiği kuantum bilgisayarlar. Harari bu üç proje etrafında tarih, felsefe, ekonomi, din ve biyolojiyi harmanlıyor. Kitabın merkezinde “insan haklarının” da bir mit olduğu, liberalizmin veriizm karşısında nasıl eridiği, bireyin yerini algoritmanın almaya başladığı tezi yatıyor. Hedef okur, gelecek çalışmaları, teknoloji etiği, biyopolitika, transhümanizm, felsefe ve tarih disiplinlerine ilgi duyan, uzun vadeli düşünmeyi seven, “insan ne olacak?” sorusuna cevap arayan her kesim. Benzer başlıklar arasında Max Tegmark’ın Yaşam 3.0, Nick Bostrom’un Süperzekâ, Ray Kurzweil’ın Teküller, Jared Diamond’in Tüfek, Mikrop ve Çelik, Steven Pinker’in Şimdi Daha Güzel Günler Göreceğiz ve Thomas Kuhn’in Bilimsel Devrimlerin Yapısı sayılabilir; ancak Harari’nin dili daha sade, metaforları daha güçlü ve mizahı daha keskin. Kitap aynı zamanda “veri”yi yeni bir din olarak tanımlıyor: Google, Facebook, Apple gibi şirketlerin katedralleri, kullanıcıların ibadet ettiği akıllı telefonlar, algoritmaların keşişleri. Son bölümde Harari, “Hiçbir şeyin anlamı yok ama bu da bir anlam” diyerek varoluşçu bir kapanış yapıyor ve okura “Kendi anlamını sen yarat, ama bunu yaparken 7 milyar insanın ve 1 trilyon sensörün oluşturduğu ağda nasıl bir yer edindiğini unutma” mesajı veriyor. Tür olarak popüler bilim, felsefe tarihi, gelecek çalışmaları ve teknoloji sosyolojisini birleştiriyor; boyut olarak 23 cm x 15 cm, 464 sayfa, İngilizce orijinali 2015, Türkçe çevirisi 2017 Kolektif Kitap, çevirmen: Ebru Kılıç.

Yuval Noah Harari, 1976’da İsrail’in Kiryat Ata kentinde doğdu. Orta Doğu Teknik okullarında lise eğitimini tamamladıktan sonra 2002’de Oxford Üniversitesi’nden doktora derecesi aldı; tezi “Tarihsel bağlamda askerî kışlaların rolü”ydü. 2005’den beri Kudüs İbrani Üniversitesi’nde dekan yardımcısı ve tarih bölümü öğretim üyesi. Uzmanlık alanı dünya tarihi, ortaçağ savaşları, kognitif devrim ve insanın biyolojik evrimi. Harari’nin üslubu, akademik derinliği popüler anlatımla birleştirmesiyle tanınır: uzun cümleler, tekrarlayan ritimler, kısa hikâyeler, sayısal veriler ve mizahı aynı paragrafın içinde eritir. Sapiens (2011) ile 45 dile çevrilen küresel bir bestseller oldu; ardından Homo Deus (2015) ve 21. Yüzyıl İçin 21 Ders (2018) geldi. Bunların dışında Sapiens: A Graphic Novel (2020) ve Unstoppable Us (2022) gibi çocuk ve gençlik uyarlamaları bulunuyor. Ödüller arasında Polonsky Ödülü (2009), Moncado Ödülü (2012), Guardian First Book Award finalistliği (2014), ABD Kongre Kütüphanesi “Uluslararası Yazar” ödülü (2019) ve Thinkers50 “Idea Oscar” (2019) sayılabilir. 2020’de Time dergisi tarafından “Dünyanın En Etkili 100 İnsanı” listesine alındı. Harari, eşi Itzik Yahav ile birlikte Sapienship adlı sosyal etki şirketini kurdu; bu kuruluş küresel riskler (yapay zeka, biyomühendislik, ekolojik çöküş) karşısında kamuoyunu bilgilendirmeyi amaçlıyor. Kendisi vegan, meditasyon (Vipassana) öğrencisi ve haftada 2 gün dijital detoks uyguluyor. Dönem olarak 2010 sonrası “popüler bilim 2.0” akımının öncüsü kabul edilir; Steven Pinker, Jared Diamond ve Thomas Friedman’la kıyaslanırken, Harari daha çok “büyük anlatı”yı tarihsel-eleştirel bir gözle dekonstrükte ederek okura kendi anlamını üretme sorumluluğu yükler. Türkçeye çevrilmiş diğer eserleri: Hayvanlardan Tanrılara Sapiens, 21. Yüzyıl İçin 21 Ders, Sapiens Çizgi Roman 1-2. Akademik makaleleri Journal of World History, War in History ve History and Theory gibi dergilerde yer aldı. Şu anda Homo Deus’un devamı niteliğinde “Nexus: A Brief History of Information Networks from the Stone Age to AI” başlıklı yeni kitabı üzerinde çalışıyor; 2024’te yayımlanması bekleniyor.